Bisakodyl: obszerne wyniki wskazują na skuteczność i bezpieczeństwo stosowania w zaparciach

Okazjonalne zaparcia to jeden z przypadków samodzielnego stosowania leków

Zaparcie to jedna z najczęstszych chorób układu pokarmowego, z szacowaną częstością występowania na świecie wynoszącą 14% [1]. Najbardziej istotnymi objawami są rzadkie wypróżnienia i oddawanie twardych stolców, nadmierny wysiłek podczas defekacji i uczucie niecałkowitego wypróżnienia. Jeśli zaparcia zdarzają się okazjonalnie, można je zazwyczaj leczyć, samodzielnie stosując leki. W takim przypadku dostępne metody leczenia obejmują – poza osmotycznymi lekami przeczyszczającymi ­– stymulujące leki przeczyszczające, takie jak bisakodyl. Stymulujące leki przeczyszczające łączą w sobie działanie prokinetyczne i pobudzające wydzielanie. Przegląd autorstwa Corsetti et al. dostarcza szczegółowego podsumowania obserwacji dotyczących leku bisakodyl, a przez to umożliwia udzielanie skutecznych i bezpiecznych porad pacjentom z zaparciami [2].

Bisakodyl wykazuje jedynie działanie miejscowe

Po rozpuszczeniu się dojelitowych tabletek bisakodylu w jelicie grubym prolek jest przekształcany w aktywny metabolit bis-(p-hydroksyfenylo)-pirydylo-2-metan (BHPM). Ten metabolit zwiększa perystaltykę i zawartość wody w stolcu (ryc. 1). Aktywny metabolit nie ulega wchłanianiu układowemu.

Istotna poprawa w zakresie obiektywnych i subiektywnych objawów

W dużym, prowadzonym metodą podwójnie ślepej próby z randomizacją i grupą kontrolną placebo badaniu opublikowanym w 2011 r. [3] pacjentom podawano 5–10 mg bisakodylu (n = 247) lub placebo (n = 121) raz na dobę przez cztery tygodnie. Liczba całkowitych, spontanicznych wypróżnień (ang. complete spontaneous bowel movements; CSBM) na tydzień – która wynosiła 1,1 na początku badania – znacząco zwiększyła się (p <0,0001) do 5,2 w grupie otrzymującej aktywne leczenie, podczas gdy obserwowano jedynie nieznaczne zwiększenie do średniej liczby 1,9 CSBM na tydzień w grupie otrzymującej placebo. Pacjenci leczeni bisakodylem odnieśli również korzyści w postaci znacznego zwiększenia jakości życia. Jeszcze nieopublikowane dane wskazywały, że subiektywne objawy (np. wzdęcia i dyskomfort) również uległy poprawie w wyniku leczenia bisakodylem, a zadowolenie pacjenta w zakresie rytmu wypróżnień zwiększyło się (statystycznie znaczące zwiększenie w porównaniu z placebo).

Tolerancja zwiększa się wraz z dostosowaniem dawki i czasem stosowania

Biegunka i ból brzucha należą do najczęstszych działań niepożądanych leczenia stymulującymi lekami przeczyszczającymi, takimi jak bisakodyl. Według danych z badań te działania niepożądane znacznie ustępowały wraz z dostosowywaniem indywidualnej dawki oraz wraz z trwaniem leczenia. Dostępne dane (wytyczne, artykuły przeglądowe, badania kliniczne, zgłoszenia przypadków) pozwalają na stwierdzenie, że w przypadku prawidłowego stosowania stymulujące leki przeczyszczające, takie jak bisakodyl, są również bezpieczne, gdy są podawane długoterminowo, a ich stosowanie nie wiąże się z habituacją [4].

Pierwsze oznaki pozytywnego działania na mikrobiom jelit

W przeglądzie autorstwa Corsetti et al. [1] opisano pierwsze wyniki badań nad wpływem bisakodylu na mikrobiom jelit [5]. W porównaniu do zdrowych uczestników, próbki kału pacjentów z przewlekłymi zaparciami wykazały zmniejszone stężenie szczepów bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, jak również zwiększone stężenie potencjalnie chorobotwórczych bakterii i (lub) grzybów. Cztery tygodnie leczenia bisakodylem prowadziło do normalizacji czasu pasażu jelitowego i zmniejszenia stężenia potencjalnie chorobotwórczych drobnoustrojów, podczas gdy flora jelitowa powracała do prawidłowego stanu, w tym do zwiększenia stężenia szczepów z rodzaju Bifidobacterium i Bacteroides.

Podsumowanie

Bisakodyl wykazuje podwójny mechanizm działania: działanie prokinetyczne i nawadniające (przeciw wchłanianiu, wydzielnicze). Bisakodyl prowadzi do zmiękczenia stolców, skrócenia czasu pasażu stolca i ułatwia wypróżnianie. Bisakodyl zwiększa jakość życia pacjentów, a działanie jest tylko miejscowe. Wyniki z badań wskazują również na pozytywne działanie na mikrobiom jelit. Wydaje się wskazane rozpoczynanie leczenia od mniejszej dawki bisakodylu (5 mg), a następnie, w razie konieczności, jej zwiększenie. Ogółem tolerancja zwiększa się, gdy dawka jest dostosowana do potrzeb pacjenta oraz wraz z czasem leczenia. Doświadczenie kliniczne, wytyczne i artykuły przeglądowe sugerują, że nie ma obaw co do długotrwałego stosowania bisakodylu. Skojarzenie z innymi lekami przeczyszczającymi można rozważać u pacjentów, którzy nie odpowiadają na monoterapię.

_{Konflikt interesów: S. Landes, M. Eberlin i R. Lange są pracownikami firmy Sanofi-Aventis.}

_{Ujawnienie: Opracowanie i publikacja artykułu naukowego sfinansowane przez Sanofi-Aventis Deutschland GmbH.}