Ścisłe przestrzeganie zaleceń i zadowolenie z leczenia fosfolipidami niezbędnymi u pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (ang. non-alcoholic fatty liver disease, NAFLD) jest jedną z głównych przyczyn chorób  wątroby [1] i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju jej nowotworu [2]. Badania kliniczne i niedawno przeprowadzona metaanaliza u pacjentów z NAFLD wykazały, że przyjmowanie fosfolipidów niezbędnych (ang. essential phospholipids, EPL) może zmniejszać gromadzenie się tłuszczu w wątrobie (stłuszczenie) [3]. Stosowanie EPL zalecają krajowe wytyczne w kilku krajach, w tym w Rosji, na Litwie, w Polsce i Chinach [4–7]. W wielu badaniach stosowanie EPL wiązało się z obiektywną, jak i subiektywną poprawą. Niedawno przeprowadzono retrospektywną analizę trzech badań obserwacyjnych z udziałem 3 384 pacjentów z NAFLD w celu oceny, w jakim stopniu stosowanie się do zaleceń i zadowolenie pacjentów z leczenia EPL korelowało ze zmianami w zakresie parametrów klinicznych [2]. Podczas 12-tygodniowego okresu leczenia EPL (600 mg trzy razy na dobę) 82,2% pacjentów stosowało się do zaleceń; 8,0% nie udzieliło wystarczających informacji na temat stosowania się do zaleceń (oceniono to jako niestosowanie się do zaleceń); 7,9% zgłaszało przerwy w leczeniu dłuższe niż jeden dzień; 1,5% zmieniło dawkowanie, a 1,8% podawało, że kilka razy zapomniało przyjąć lek. Jedynie 0,3% pacjentów zgłaszało przedwczesne przerwanie leczenia; głównymi przyczynami przerwania leczenia były poprawa samopoczucia (n = 5), indywidualna decyzja pacjenta (n = 1), zaostrzenie przewlekłej choroby współistniejącej (n = 1), gromadzenie się soku  trzustkowego (n = 1) lub przyczyna była nieznana (n = 3).

Po 24 tygodniach (± 1 tydzień) leczenia u pacjentów stosujących się do zaleceń wykazano znaczne zmniejszenie (p < 0,05) stężenia glukozy na czczo w osoczu krwi, cholesterolu całkowitego, VLDL i bilirubiny całkowitej, jak również wartości HbA1c w porównaniu z pacjentami nie stosującymi się do zaleceń [2]. Ponadto u pacjentów, którzy stosowali się do zaleceń, stwierdzono znacząco lepsze parametry w badaniu ultrasonograficznym (p < 0,001). Pacjenci płci męskiej, pacjenci prowadzący niezdrowy tryb życia i (lub) z chorobami współistniejącymi wykazywali silniejszą odpowiedź na leczenie EPL [2]. Po 24 tygodniach leczenia EPL u znacząco większego odsetka pacjentów stosujących się do zaleceń wykazano złagodzenie objawów w porównaniu z pacjentami nie stosującymi się do zaleceń (91,1 vs. 73,9%; p < 0,0001; ryc. 1A).

Podobną zależność obserwowano również w odniesieniu do korelacji między wynikiem leczenia a zadowoleniem lekarza i (lub) pacjenta. Spośród 634 przypadków objętych retrospektywną analizą zadowolenia z leczenia, prawie dwie trzecie pacjentów (64,4%) i lekarzy (65,9%) było bardzo zadowolonych z leczenia EPL (10 na 10 możliwych punktów na skali zadowolenia) (ryc. 2A i B). Negatywną opinię (≤ 4 punktów) zgłaszało mniej niż 1,5% lekarzy i pacjentów, co dostarczyło dodatkowych dowodów na pozytywne postrzeganie leczenia EPL. Ogółem stosowanie się do zaleceń stosowania EPL i zadowolenie pacjenta wzrastało wraz ze znaczącą poprawą (p < 0,05) aktywności enzymów wątrobowych, zmniejszeniem ilości tłuszczu w wątrobie (stłuszczenia) i złagodzeniem objawów po zastosowaniu leczenia EPL. U znacząco większego odsetka pacjentów i (lub) ich lekarzy, którzy zgłaszali duże lub bardzo duże zadowolenie z leczenia, obserwowano zmniejszenie objawów (mniejsza liczba lub mniejsze nasilenie objawów) w porównaniu z pacjentami odnoszącymi małą lub bardzo małą satysfakcję z leczenia (p < 0,001; ryc. 1B i C). Zatem stosowanie się do zaleceń i zadowolenie pacjentów korelowało z pozytywnym wpływem EPL na przebieg choroby. Ścisły związek między stosowaniem się do zaleceń a wynikiem leczenia wskazuje na to, że ważne jest monitorowanie stosowania się do zaleceń dotyczących przyjmowania EPL u pacjentów z NAFLD, którym przepisano EPL.

_{Konflikt interesów: K. Starostin i B. Popovic są pracownikami firmy Sanofi. L. Lazebnik i C. Pavlov nie zgłaszają konfliktu interesów.}

_{Ujawnienie: Opracowanie i publikacja artykułu naukowego sfinansowane przez Sanofi.}