Metaanaliza i przegląd narracyjny potwierdzają korzyści ze stosowania fosfolipidów niezbędnych w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby

Z powodu stale zwiększającej się częstości występowania NAFLD, jest to istotny problem zdrowotny. Uważa się, że od 25% do 30% populacji osób dorosłych żyje z NAFLD. Aktualnie w leczeniu kładzie się nacisk głównie na zmianę stylu życia i leczenie chorób towarzyszących, takich jak cukrzyca, insulinooporność, otyłość, nadciśnienie tętnicze i dyslipidemia. Niektóre wytyczne sugerują stosowanie pioglitazonu (stosowanie poza wskazaniami rejestracyjnymi u pacjentów, u których nie występuje cukrzyca), ale jednocześnie zwracają uwagę na kwestie dotyczące bezpieczeństwa [1, 3].

Niektóre z ostatnio opublikowanych wytycznych dotyczących leczenia zalecają zmniejszenie uszkodzenia wątroby poprzez podawanie „hepatoprotekcyjnych” produktów leczniczych [1–3]. Rycina 1 z ostatniego przeglądu narracyjnego [4] prezentuje schematyczny diagram podsumowujący obecnie dostępne dane dotyczące skuteczności i dowody w odniesieniu do różnych leków hepatoprotekcyjnych stosowanych w leczeniu NAFLD. Jak można zobaczyć na rycinie 1, nie ma przekonujących danych dotyczących kwasu ursodeoksycholowego (ang. ursodeoxycholic acid, UDCA), witaminy D, resweratrolu, Phyllanthus, czosnku, koenzymu Q10 (ubichinon), ademetioniny, ekstraktu z ziaren ostropestu plamistego (sylimaryna) lub kwasu glicyryzynowego w odniesieniu do ich skuteczności w NAFLD. Istnieją dowody na działanie terapeutyczne metadoksyny i karczocha, jednak jakość dowodów w tym przypadku jest niska. Niemniej witamina E (potencjalnie skojarzona z witaminą C) i fosfolipidy niezbędne wykazują pozytywne działanie, w przypadku którego jakość dowodów jest wysoka (wit. C) lub średnia (EPL). Natomiast w przypadku witaminy E istnieje zwiększone ryzyko działań niepożądanych podczas długotrwałego stosowania dużych dawek (oznaczone symbolem gwiazdki na ryc. 1) [4]. To czyni produkty lecznicze zawierające EPL obecnie najbardziej obiecującą (wspomagającą) metodą leczenia NAFLD.

W ramach niedawnej metaanalizy [5] szczegółowo badano stan wiedzy dotyczący stosowania EPL u pacjentów z NAFLD. Mimo że wiele z analizowanych badań jest stosunkowo małych, łącznie dostarczyły one kilka dowodów wskazujących na korzyści terapeutyczne ze stosowania EPL w NAFLD. W niemalże wszystkich badaniach EPL – stosowane samodzielnie lub w terapii skojarzonej – prowadziły do poprawy przebiegu choroby. Pacjenci z NAFLD z cukrzycą typu 2 i (lub) otyłością uzyskiwali korzyści z podawania EPL, które prowadziły do zmniejszenia aktywności aminotransferazy alaninowej (ALT; ryc. 2A), stężenia trójglicerydów (ryc. 2B) i cholesterolu (ryc. 2C), i występowało u nich zmniejszenie nasilenia choroby (ryc. 2D) [5]. Większość badań trwała co najmniej kilka miesięcy, dostarczyły one dowodów na bezpieczeństwo długotrwałego stosowania EPL.

W porównaniu ze stosowaniem terapii przeciwcukrzycowej w monoterapii w metaanalizie wykazano, że jest bardziej prawdopodobne, że skojarzenie terapii przeciwcukrzycowej z EPL poprawi ogólny przebieg choroby, zmniejszając prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiego stłuszczenia. Zagregowana szacowana wartość dla odsetka pacjentów wykazujących poprawę kliniczną wyniosła 87% na podstawie danych z trzech badań (n = 205) przez średni okres 2,47 miesiąca. Zagregowana szacowana wartość dla odsetka pacjentów wykazujących znaczącą poprawę kliniczną wyniosła 58% na podstawie danych z czterech badań (n = 357) przez średni okres 3,97 miesiąca.

Ogółem omawiana metaanaliza [5] dostarczyła dobrych dowodów na korzystne działanie EPL u pacjentów z NAFLD z otyłością i (lub) cukrzycą. EPL są już zalecane do podawania pacjentom z NAFLD w rosyjskich [2] i łotewskich [3] wytycznych. Na podstawie prezentowanych tu danych wkrótce mogą być zalecane również w innych krajach.

_{Konflikt interesów: L. Petcu i B. Popovic są pracownikami firmy Sanofi.}

_{Ujawnienie: Opracowanie i publikacja artykułu naukowego sfinansowane przez Sanofi.}