Feksofenadyna: przegląd zastosowania w leczeniu pokrzywki u dzieci i dorosłych 

Pokrzywka to stan charakteryzujący się występowaniem bąbli i/lub obrzęku naczynioruchowego [1]. Bąbel to ostro ograniczony, powierzchowny obrzęk, któremu towarzyszy swędzenie lub pieczenie. Może wystąpić nagle i ustąpić w ciągu 30 minut do 24 godzin. Obrzęk naczynioruchowy rozwija się wolniej niż bąbel i objawia się miejscową opuchlizną w dolnej warstwie skóry właściwej i tkance podskórnej lub w błonach śluzowych. Obrzęk naczynioruchowy charakteryzuje się raczej mrowieniem, pieczeniem i uciskiem niż swędzeniem. Gojenie trwa dłużej niż w przypadku bąbli, do 72 godzin [1, 2].

Pokrzywka występuje u około jednej na pięć osób przynajmniej raz w życiu, przy czym u 50% z nich występują wyłącznie bąble, u 40% bąble i obrzęk naczynioruchowy, a u 10% wyłącznie obrzęk naczynioruchowy. Pokrzywka ostra często ustępuje samoistnie w ciągu sześciu tygodni, natomiast pokrzywka przewlekła utrzymuje się dłużej [2].

Pokrzywka stanowi duże obciążenie społeczno-ekonomiczne na całym świecie. Ma silny wpływ na jakość życia cierpiących na nią dorosłych i dzieci, wywierając znaczny wpływ na sen, interakcje społeczne oraz funkcjonowanie w pracy/szkole [2].

Pokrzywkę klasyfikuje się w zależności od czasu trwania jako ostrą lub przewlekłą oraz w zależności od czynników wywołujących jako samoistną lub indukowaną (patrz tab. 1 i 2).

Tab. 1. Klasyfikacja pokrzywki według czasu trwania [2]

Tab. 2. Klasyfikacja pokrzywki według przyczyny [2]

Patogeneza pokrzywki nie jest w pełni znana. Jest to choroba wywoływana głównie przez komórki tuczne. Efektory reagują z błoną komórek tucznych, aktywując je, a tym samym prowadząc do uwalniania mediatorów stanu zapalnego i stymulacji szlaków sygnałowych, które powodują powstawanie bąbli i obrzęku naczynioruchowego (patrz rys. 1 i 2) [2].

Pokrzywka jest często diagnozowana i leczona samodzielnie. Aktualne wytyczne zalecają diagnostykę, która koncentruje się na badaniu klinicznym oznak i objawów związanych z pokrzywką. Ponieważ zmiany pokrzywkopodobne mogą świadczyć o różnych zespołach dermatologicznych, do prawidłowego rozpoznania niezbędne jest dokładne badanie anamnestyczne oceniające częstość, okoliczności wystąpienia, czas trwania, objawy miejscowe i ogólnoustrojowe [2]. Najnowsze wytyczne [1] jako cel leczenia wskazują całkowitą eliminację objawów. Pierwszym sugerowanym zaleceniem jest unikanie czynników wyzwalających. Jeśli nie jest to możliwe, zaleca się stopniowe podejście farmakologiczne [2].

W pokrzywce dysregulacja komórek tucznych i bazofilów uwalnia mediatory stanu zapalnego. Mediatory stanu zapalnego, takie jak histamina, TNF‑α i interleukiny, stymulują szlaki sygnalizacyjne, które prowadzą do objawów pokrzywki. U większości pacjentów pokrzywki nie można uniknąć. Wytyczne zdecydowanie zalecają leczenie pierwszego rzutu doustnymi lekami przeciwhistaminowymi H1 drugiej generacji [1]. Ta grupa leków jest skuteczna i dobrze tolerowana. Leki przeciwhistaminowe drugiej generacji nie przekraczają lub tylko w minimalnym stopniu przekraczają barierę krew-mózg, a zatem mogą mieć jedynie niewielkie działanie uspokajające lub go nie mieć w ogóle, a także są wolne od antycholinergicznych działań niepożądanych. Oprócz histaminy uwalniane są również inne mediatory stanu zapalnego. U pacjentów, którzy nie reagują na leki przeciwhistaminowe, można rozważyć krótkotrwałe leczenie glikokortykoidami trwające do dziesięciu dni. Należy rozważyć inne opcje leczenia, takie jak leczenie omalizumabem, w wyspecjalizowanych ośrodkach [2].

Przywołany raport koncentruje się na stosowaniu przeciwko pokrzywce chlorowodorku feksofenadyny jako przedstawiciela całej klasy leków [2]. Feksofenadyna jest dostępna w postaci tabletek lub zawiesiny i jest dostępna na rynku od 25 lat w ponad 100 krajach.

Chlorowodorek feksofenadyny jest dobrze tolerowanym i od dawna stosowanym lekiem w leczeniu pokrzywki zarówno u dorosłych, jak i u dzieci [2]. Zatwierdzona dawka w leczeniu pokrzywki u dorosłych i dzieci w wieku 12 lat i starszych wynosi 180 mg w tabletkach raz na dobę lub 60 mg dwa razy na dobę. Zawiesina feksofenadyny jest dostępna dla dzieci w wieku od 6 miesięcy [2, 3]. Leki przeciwhistaminowe drugiej generacji przechodzą przez barierę krew-mózg w mniejszym stopniu niż leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji. Ośrodkowe działania niepożądane, takie jak działanie uspokajające, występują zatem w mniejszym stopniu. Wśród leków przeciwhistaminowych drugiej generacji występują znaczące różnice pod względem działania uspokajającego. Po przyjęciu feksofenadyna nie zajmuje żadnego z receptorów H1 w korze mózgowej, natomiast w przypadku przyjęcia cetyryzyny zajmuje ona od 20 do 50% tych receptorów [4].

Długoterminowe badania z udziałem zdrowych ochotników w wieku od 12 do 65 lat oraz pacjentów z przewlekłą pokrzywką, którym podawano dawki do 240 mg raz na dobę przez okres do 12 miesięcy, wykazały, że feksofenadyna jest dobrze tolerowana [4].

Chlorowodorek feksofenadyny jest zalecany jako lek pierwszego rzutu przeciwko pokrzywce. Znacznie łagodzi pokrzywkę i wywołane przez nią swędzenie. Chlorowodorek feksofenadyny jest dobrze tolerowany. Z powodu działań niepożądanych leczenie przerywa na ogół mniej niż 5% pacjentów. Pacjenci odczuwają poprawę jakości życia związanej ze stanem zdrowia oraz sprawności w wykonywaniu codziennych czynności [2].

Pacjentów, którzy nie reagują na leki przeciwhistaminowe, należy skierować do specjalisty klinicznego z doświadczeniem w ocenie i leczeniu pokrzywki i/lub obrzęku naczynioruchowego [2].

_{Konflikt interesów: M. Murrieta-Aguttes i M. Amessou są pracownikami firmy Sanofi.}

_{Ujawnienie: Opracowanie i publikacja artykułu naukowego sfinansowane przez Sanofi.}